همانطور که می‌دانید نایلون حاصل یک فرایند شیمیایی می‌باشد که کاربرد فراوانی در زنگی روزمره ما دارد. پلاستیک‌ها تمیزترین و کارآمدترین راه برای استریل نگه داشتن لوازم پزشکی هستند.
چرا بازیافت نایلون انجام می‌شود؟
این محصول با تمام ویژگی‌ها خوبش در طبیعت قابل تجزیه نمی‌باشد و موجب آسیب‌های محیط زیست و جاندارن دیگر می‌شود علاوه بر این از دید بصری محیط را نا زیبا می‌کند.
جایگزین‌های زیست تخریب پذیر – مانند پلاستیک و کاغذ ممکن است به دلیل میزان مصرف آب یا منابع طبیعی در تولید، دارای اثرات گلخانه‌ای بیشتری باشند. مطالعه ای که سال گذشته توسط دانشگاه فناوری نانیانگ در سنگاپور انجام شد، نشان داد که کیسه‌های پلاستیکی قابل استفاده بیشتر از جایگزین‌های کاغذ و پنبه، سازگار با محیط زیست هستند.
از طرف دیگر نایلون خاصیت تجدید پذیری دارد به طوری که می‌شود آن را چند بار ذوب و در محصولات دیگر بازآفرینی کرد.
بنابراین نایلون محصولی نیست که پس از استفاده تبدیل به زباله شود پس نباید آن را به طبیعت سپرد. بلکه به دست توانمند بشر عملیات بازیافت نایلون انجام می‌شود. به همین دلیل صنعتی برای مدیریت بازیافت نایلون شکل گرفته است.
این فرایند فقط در شهرها و کشورهایی که دارای سیستم مدیریت زباله منظم هستند، از نشت جلوگیری می‌کند. خوشبختانه در ایران چند سالی است که رونق گرفته است اما هنوز جای کار دارد.
تاریخچه بازیافت نایلون
مسلما بازیافت نایلون عمر طولانی ندارد این موضوع بعد چند دهه از تولید نایلون و فهم انسان از آثار تخریبی آن آغاز شد. هر چند عده‌ای با آگاهی از اینکه، این ماده قابل ذوب شدن مجدد است، آنها را جمع آوری و برای سودآوری ذوب و بازآفرینی کردند و به آن لقب طلای کثیف دادند اما فرهنگ و مدیریت شهری آن به تازگی در حال رشد است.
ضرر‌های مواد پلیمری ابتدا توسط فعالان محیط زیست به جهانیان مخابره شد. کم کم در دهه هفتاد میلادی دولت‌ها هم این موضوع را جدی گرفته و دستور عمل‌هایی را در شهرداری‌ها با تفکیک سطل‌های زباله اجرا کردند. از آنجایی که تولید نایلون از آمریکا شروع شد، سابقه استفاده از آن در آنجا بیشتر بود به همین دلیل زودتر متوجه مضرات آن شدند، بر همین اساس اولین مرکز بازیافت در آمریکا در شهر کنشوهوکن، ایالت پالاس شروع شد.
عملیات بازیافت پلاستیک به دلیل ارزان یا رایگان بودن مواد اولیه می‌تواند برای سازندگان کارخانه بازیافت هم سود آوری داشته باشد، از این رو این روند در کشور‌های اروپایی ادامه پیدا کرد.
اما با همه تلاش‌ها فقط 25 درصد از نایلون‌ها در جهان بازیافت می‌شود. بنابراین ما باید ارزیابی مجدد زباله‌ها را به عنوان ارزش آغاز کنیم. در ادامه روند بازیافت را برسی می‌کنیم.
مراحل بازیافت نایلون
مراحل بازیافت نایلون شامل موارد زیادی از تفکر اجتماعی تا همکاری شهرداری‌ها و آمادگی صنعت برای مهیا نمودن تجهیزات است. همینطور نظام بهداشت جهانی و کشورها با ایجاد قوانین، به روند بازیافت بهتر نایلون موثر خواهند بود.
فرهنگ سازی و آموزش
ابتدا این امر باید فرهنگ سازی در جامعه پذیرفته شود که نایلون مانند بسیاری از اختراعات و تولیدات به طور ناگهان رشد کرد بدون اینکه آموزش درست استفاده از آن را بدانیم به استفاده بیش از حد آن، عادت کرده ایم.
آموزش تفکیک زباله می‌تواند از مدارس با آموزش توسط معلمان پرورشی شروع شود. همچنین تولید کنندگان و مصرف کنندگان نایلون‌ها در حجم بالا باید این آگاهی را کسب کنند که بازیافت پلاستیک با سرمایه گذاری روی افراد و ابزار مناسب سودآور است.
این موضوع مهم است پس قبل از اینکه زمین کاملاً اشباع از پلاستیک شود، ما باید به عنوان مهمانداران کره زمین برای متوقف کردن این گسترش متحد شویم.
جایگزینی پلاستیک با مواد دیگر
این عمل ساده است به عنوان مثال استفاده از کیسه‌های پارچه ای یا استفاده چند باره از نایلون‌ها. نایلون‌ها مقاومت بالایی دارند در حدی که می‌شود آنها را چندباره استفاده کرد. پس در مرحله اول نیازی نیست همه آنها دور بیاندزید. به عنوان مثال:
• نایلکس‌ها و کیسه‌های نایلونی حمل کالا: نایلکس ها و ساک های خرید نایلونی قابل استفاده چندباره هستند و می‌توان در هنگام خرید آنها را با خود همراه داشته
• بنر‌ها: بدون مراحل بازیافت آن ها را در اندازه‌های کوچکتر برای ساخت کیسه های پلاستیکی بزرگ استفاده کرد. یا به عنوان سایه بان‌ها در سواحل به کار برود.
اما نایلون‌هایی هستن که قابل استفاده مجدد نیستند و عمدتا یافتن جایگزینی که همه خواص مطلوب پلاستیک را ترکیب کند، امکان پذیر نیست بنابراین باید این را پذیرفت که پلاستیک وجود دارد اما باید مدیریت شود.
همکاری شهرداری‌ها و رسانه‌ها
این امر مانند همه حرکت‌های اجتماعی نیاز به اتحاد کلی دارد رسانه‌ها می‌توانند برای فرهنگ سازی بسیار تاثیر گذار باشند. رسانه‌ها با آموزش تفکیک زباله و معرفی مراکز بازیافت مواد نایلونی به همگانی شدن بازیافت نایولن کمک می‌کنند.
همچنین امروزه اکثر شهرداری‌ها با ایجاد سطل های زباله بازیافت در محیط های عمومی تسهیلات راه اندازی این مراکز را مهیا می‌کنند.
همکاری مردم و سازمان‌ها در تفکیک زباله
مخاطب اکثر محصولات نایلونی مردم هستند. به همین دلیل مردم باید این را بپذیرند که نایلون زباله نیست و می‌توانند آنها را به مراکز بازیافت بسپارند. مردم باید در منازل، شرکت‌ها، سازمان‌ها و… تفکیک زباله‌های نایلون و نایلکس را انجام دهند.
عملیات بازیافت نایون چگونه است؟
محصولات پلیمیری را می‌توان توسط دستگاههایی خورد سپس در در کوره‌ها ذوب کرد و دوباره قالب ریزی یا باز آفرینی کرد. بازیافت پلاستیک‌ها از نظر نوع به دو دسته کلی طبقه بندی کرد:
بازیافت آسان: پلاستیک‌هایی که به راحتی قابل بازیافت هستند مانند PET در بیشتر بطری‌ها، HDPE در لوله‌ها و ظروف. این فرآیند با عنوان بازیافت مکانیکی شناخته می‌شود.
بازیافت سخت: برای دیگر پلاستیک‌هایی که به سختی بازیافت می‌شوند-مانند LDPE، فیلم پلی اتیلن و پلاستیک‌های آلوده مانند ظروف شستشو نشده گاهی اوقات می‌توان آنها را با استفاده از بازیافت شیمیایی بازیافت کرد. این فرآیندی است که در آن ساختار پلیمری پلاستیک تغییر می‌کند و به مواد اولیه تبدیل می‌شود که می‌تواند با مواد پلی اتلین بکر ترکیبب شود و دوباره آماده استفاده در تولید پلاستیک شود.
در کل این موارد شامل محصولات زیر می‌شود:
• نایلکس‌ها
• کیسه‌های نایلونی حمل کالا
• بنر‌ها و سفره های یکبار مصرف
• نایلون شیرینگ و سلفون
• نایلون حبابدار
• و…
دستگاه‌های مربوط به بازیافت نایلون
برای عملیات بازیافت نایلون نیاز به دستگاههایی دارد که کار را سرعت ببخشند. امروزه دستگاه‌های هوشمند هم وارد این حوزه شده‌اند که بدون دخالت دست عملیات تفکیک و روند بازیافت را به طور اتوماتیک انجام می‌دهد. در ادامه به دستگاه‌های خط بازیافت را به ترتیب بررسی می‌کنیم.
1. تسمه نقاله تفکيک
تفاوت دستگاه اتوماتیک و غیر اتوماتیک در قسمت تفکیک است. در این قسمت پلاستیک‌ها روی تسمه ریخته شده و در حین حرکت در دستگاه معمولی به صورت دستی توسط کارگران و در صورت هوشمند بودن توسط دستگاه جدا سازی می‌شود.
2. دستگاه خورد کن
پس از تفکیک، نایلکس‌ها توسط آسياب خرد می‌شود. از آنجایی ک پلاستیک سبک است، دستگاه مناسب برای نایلون‌ها و پلاستیک‌ها دستگاه آسیاب با تیغه‌های شمشیری است.
3. دستگاه شستشو
نایلون به دلیل ذوب پذیری سریع در درجه حرارت نسبی، مانند شیشه با دمای بالا قابل شستشو نیست، از این رو باید قبل از ذوب کاملا تمیز شود. مواد بعد از خورد شدن پت‌ها طی دو مرحله شسته می‌شوند.
ابتدا درون فلات تانک با طول 5 یا 6 متر، توسط پاروهایی که در آن تعبيه شده است شسته می‌شوند.
سپس جهت شستشوی تکميلی به دستگاه فرکشن منتقل مي گردد. عملیات شستشو باید به خوبی انجام شود تا خللی در تولید گرانول سازی وارد نشود.
4. خشک کن
عملیات خشک کردن il در دو مرحله توسط دو دستگاه چرخشی سانتري فيوژ و حرارتی انجام می‌شود.
در مرحله اول در دستگاه سانتري فيوژ مانند خشک کن ماشین لباسشویی ابتدا با نیروی گريز از مرکز و سرعت بالا پلاستیک‌های خورد شده را می‌چرخاند تا آب آنها گرفته شود.
در مرحله دوم در دستگاه حرارتی درون مخزن قرار گرفته و با ایجاد هوای گرم خشک می‌شوند. تمام رطوبت گرفته می‌شود تا مراحل بعدی به درستی انجام شود.
5. کندر سازی
در فرایند کندر سازی ضایعات و پت‌ها دوباره توسط تیغه خورد می‌شوند استحکاک زیاد مواد را تبدیل به خمیر کرده تا ضایعات غیر پلاستکی آن مانند براده‌های چوب یا سنگ جدا شود بعد طی مراحلی از توری رد شده، خنک شده و شبیه دانه‌های ریز شکر، از خروجی، خارج می‌شود. انواع کندر نایلون شامل عسلی، سفید و رنگی می‌شود.
در همینجا می‌توان کندر‌ها را به فروش رساند اما بعضی hc مراکز بازیافت عملیات گرانول سازی راهم انجام می‌دهند.
6. گرانول سازی
در این دستگاه از اکستروژن و حرارت برای مذاب کردن کندر استفاده می‌شود.
می‌توان به آن افزدنی‌هایی را اضافه کرد یا با مستربچ آنها را رنگی کرد. در نهایت به خنک شده و جامد از خروجی به اصطلاح دایی خارج می‌شود. انواع گرانول سازی شامل مذاب، رشته ای و استاندارد می‌شود.
از پلیمر‌های بازیافتی در چه محصولاتی استفاده می‌شود؟
پس از بازیافت می‌توان آنها در موارد بسیار زیاد است استفاده کرد به عنوان مثال تا کنون در محصولات زیر از پلاستیک بازیافتی استفاده شده است:
• پارچه‌های نرم و با دوام برای ژاکت‌های پشمی
• حوله‌های کاغذی
• پوشک
• بطری‌های آب
• وسایل آشپزخانه
• دسته مسواک
• و..
مشکلات بازیافت مواد پلیمری
• مصرف آب فروان در هنگام شستشو
• مصرف برق و انرژی
• اشغال جا بسیار برای انبار و تفکیک
با وجود پیشرفت فناوری و ساخت دستگاه‌های پیشرفته، بازیافت این محصول مشکلات خاص خودش را دارد پس بهتر است در مرحله اول، زیاده روی در استفاده از این محصولات را کم کنیم. و در مرحله دوم برای ایجاد کارگاه های بازیافت اقدام کرد.