سیلاژ یک خوراک تخمیری است که از نگهداری محصولات با رطوبت بالا در شرایط بی‌هوازی (بدون اکسیژن) در ساختاری به نام سیلاژ حاصل می‌شود. به طور خلاصه، سیلاژ یک علوفه با رطوبت بالا است که کشاورزان برای تغذیه حیوانات اهلی خود به ویژه در فصل خشک استفاده می‌کنند. سیلاژهایی که از علف، ذرت و غیره تشکیل شده‌اند، با خرد کردن محصولات به قطعات کوچک و سپس ذخیره آنها ساخته می‌شوند. روش‌های متداول برای نگهداری سیلاژها وجود دارند. در این بررسی به معنی سیلاژ، ویژگی‌ها و نحوه پر کردن سیلاژ می‌پردازیم.
سیلاژ یعنی چه؟
معنی سیلاژ سیلو کردن است، روشی که برای حفظ مرتع استفاده می‌شود تا گاوها و گوسفندان بعداً در زمانی که مرتع طبیعی خوب در دسترس نیست مانند فصل خشک، آن را تغذیه کنند. علف‌ها بریده شده و سپس تخمیر می‌شوند تا مواد مغذی‌شان مانند قندها و پروتئین‌ها حفظ شود.
تخمیر توسط موجودات میکروسکوپی که در چمن زندگی می‌کنند، انجام می‌شود. این فرآیند باید در شرایط اسیدی (حدود PH 4 تا 5) انجام شود تا مواد مغذی حفظ شده و شکلی از غذایی فراهم شود که گاوها و گوسفندها آن را می‌خورند. تخمیر در PH بالاتر منجر به سیلاژی با طعم بد و مقادیر کمتر قند و پروتئین می‌شود.
نایلون سیلو چیست؟
در تولید نایلون و نایلکس، ساخت و تولید سیلو پلاستیکی، از اهمیت بالایی برخورداراست. سیلوهای پلاستیکی یکی از انواع سیلو است که با استفاده از آنها، عملیات بسته‌بندی علوفه انجام می‌شود. شاید در نظر بعضی‌ها، سیلو کردن توسط نایلون، امری نامعقول باشد، اما نایلون سیلو با دارا بودن ویژگی‌های منحصر به فرد، مناسب سیلو کردن هر نوع علوفه با حفظ تمام خاصیت آن است. نایلون سیلو از پلیمرهای شیمیایی ساخته می‌شود و هیچ‌گونه سختی در ترکیبات مواد اولیه آن وجود ندارد که سبب تغییر در کیفیت و تازگی علوفه شود.
نحوه تهیه سیلاژ
در طول فرآیند ساخت سیلاژ، مرتع زمانی قطع می‌شود که علف‌ها دارای بالاترین سطح مواد مغذی باشند. این سطح درست قبل از بلوغ کامل آنها به دست می‌آید. دلیل بریده شدن آن درست قبل از بلوغ کامل این است که همه انواع علف‌های نگهداری شده مانند یونجه و سیلاژ، مقادیر کمتری مواد مغذی نسبت به مراتع تازه دارند. بنابراین باید همه چیز را انجام داد تا محصول نهایی به همان اندازه مغذی باشد.
در طول آماده سازی سیلاژ، علف‌ها در مزرعه به مدت چند ساعت پژمرده می‌شوند تا رطوبت آن به حدود 60 تا 75 درصد کاهش یابد زیرا این سطح بهینه است. اگر مرتع برای مدت طولانی‌تری کنار گذاشته شود، ممکن است خیلی خشک شده یا ممکن است باران ببارد و هر دوی اینها کارایی تخمیر را کاهش می‌دهند.
فرآیند تخمیر در سیلاژ
در طول فرآیند تخمیر، چمن بریده شده به قطعات کوچکتر (1.3 سانتی‌متر) خرد می‌شود و سپس فشرده شده تا اکسیژن به طور موثرتری خارج شود. این کار مهم است زیرا میکروارگانیسم‌ها، به ویژه باکتری‌های اسید لاکتیک، در شرایط بی‌هوازی بهترین رشد را دارند. هنگامی که اکسیژن باقی می‌ماند، آنزیم‌های گیاهی و سایر باکتری‌ها با قندها و پروتئین‌های گیاه واکنش داده و انرژی تولید می‌کنند و در نتیجه مقدار مواد مغذی در محصول نهایی کاهش می‌یابد.
ذخیره سازی و پر کردن سیلاژ
مرحله بعدی این است که چمن فشرده را با پلاستیک ببندید تا اکسیژن از آن خارج نشود. تپه‌های سیلاژ با نایلون بسته بندی علوفه عظیمی پوشانده می شوند. قرار است سیلاژ در یک گودال بزرگی ذخیره شود، تراکتورها و سایر ماشین آلات معمولاً روی توده چمن رانده می‌شوند تا زمانی که سفت شود. اگر سیلاژ به صورت عدل ذخیره شود، از دستگاه‌های عدل بندی برای فشرده سازی علف استفاده خواهد شد. همچنین اگر کاربرد سیلاژ جهت ذخیره زیاد و مازاد سیلاژ باشد، باید از سیلو پلاستیکی استفاده کرد.
تکنیک نگهداری از سیلاژ
پس از انجام فرآیند تخمیر و پس از مصرف تمام اکسیژن، باکتری‌های اسید لاکتیک شروع به تکثیر می‌کنند. اینها باکتری‌هایی هستند که برای ساختن سیلاژ مورد نیاز خواهند بود. آنها نقش کلیدی در تبدیل قندهای گیاهی به اسید لاکتیک دارند و باعث کاهش PHمی‌شوند (مخلوط اسیدی‌تر می‌شود).
هنگامی که PH حدود 4 تا 5 است، قندها از بین می‌روند و علف‌ها تا زمانی که سیلاژ باز شود و در معرض اکسیژن قرار گیرد حفظ می‌شوند. اگر PH به اندازه کافی پایین نباشد، نوع دیگری از باکتری شروع به تخمیر سیلاژ می‌کند و محصولات جانبی مانند آمونیاک تولید خواهند کرد که طعم بدی برای گاوها و گوسفندان دارد. بنابراین، از وضعیت دوم باید به هر قیمتی اجتناب شود.
ویژگی سیلاژ
هدف از تغذیه سیلاژ به دام‌های علف خوار، تکمیل مراتع در فصولی است که کیفیت علوفه ضعیف است (مانند زمستان یا در زمان خشکسالی). ذخیره سازی علوفه توسط سیلاژ زمانی مزایای خود را نشان می‌دهد که علف سریع‌تر از آن چیزی که گاو، گوسفند یا سایر حیوانات می‌توانند آن را بخورند رشد می‌کند. سیلاژ برای مواقعی که به اندازه کافی غذا موجود نیست، ذخیره خوراک ایجاد می‌کند.
ویژگی دیگر در ساخت سیلاژ این است که به طور کلی ساختش آسان است و کار کمتری نسبت به یونجه دارد. یونجه برای درمان مناسب به هوای کاملاً خشکی نیاز دارد. در یک سال غیرمعمول، سیلاژ ممکن است جایگزین خوبی باشد. همچنین سیلاژ در طی دو هفته اول تخمیر گازهای سمی تولید می‌کند. در این مدت هم افراد و هم حیوانات باید از سیلاژ دور نگه داشته شوند.
انواع سیلاژ
سیلاژ نزدیک به 85 درصد از ارزش غذایی محصولات را حفظ می‌کند. سیلاژ می‌تواند تامین علوفه با کیفیت را در زمان خشکسالی تضمین کند. اما سیلو کردن مراتع بسته به نوع دستگاه‌ها و ماشین آلات کشاورزی متفاوت خواهد بود. در زیر به انواع سیلاژ اشاره می‌کنیم:
- سیلاژ افقی
- سیلاژ عمودی
- سیلاژ پشته‌ای
- سیلاژ کمک پلاستیک
کلام آخر
سیلاژ تخمیر می‌شود تا خوراک دام را تامین کند. فرآیند تخمیر سیلاژ در چند مرحله انجام می‌شود و حدود سه هفته طول می‌کشد تا تکمیل شود. فرآیند تخمیر برای بهبود مصرف ماده خشک و ایجاد خوراک قابل هضم‌تر انجام می‌شود. برای سیلاژ ذرت و دیگر علوفه از یکسری مراحل استفاده می‌شود تا در نهایت در بسته بندی مخصوص به نام سیلوهای پلاستیکی ذخیره شوند. به طور کلی، سیلاژ یک روش موثر برای بهینه کردن علوفه جهت مصرف در فصول سرد سال و خشکسالی است.