یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر رشد گیاهان در فضا گلخانه، دما هوا این فضا است. دما فضا گلخانه معمولا توسط سیستم گرمایش و سرمایش تامین می‌شود و بخش کوچکی از آن وابسته به دیگر تجهیزات گلخانه است. سیستم‌های سرمایش گلخانه، سیستمی حساس و پرهزینه هستند که انتخاب و استفاده از آن به درک و آگاهی بالایی نیاز دارد. بنابراین ما در این مقاله سعی می‌کنیم با ارائه روش‌های گوناگون سیستم سرمایش گلخانه، به شما در رسیدن به فضایی مطلوب جهت رشد بهتر گیاهان کمک کنیم.
سیستم سرمایش گلخانه
تابستان یکی از فصول گرم سال است که کشت برخی گیاهان در این فصل با چالش‌های بسیاری روبه‌رو می‌شود. یکی از دلایل احداث گلخانه، کشت گیاهان و محصولات مختلف در همه فصول سال است. بنابراین سیستم سرمایش گلخانه به شما کمک می‌کند که در فصل‌های گرم سال دمایی مطلوب در فضا گلخانه ایجاد کنید. در صورتی که از این سیستم استفاده نشود، دما درون گلخانه بسیار بالاتر از فضا بیرون خواهد بود. در نتیجه شما درگیر مشکلاتی چون کاهش اندازه گل، مرگ جوانه، ضعیف شدن ساقه و گلبرگ، تاخیر در گلدهی و… می‌شوید. حال که با اهمیت وجود سیستم سرمایش در گلخانه آشنا شدید. باید بگوییم که علاوه بر سیستم سرمایشی، روش‌های مختلف دیگری چون سایه دهی، رنگ آمیزی، استفاده از پنکه و… هم وجود دارد که به خنک کاری فضا گلخانه کمک می‌کند و شما می‌توانید از این روش‌ها در کنار سیستم سرمایشی گلخانه استفاده کنید. انتخاب سیستم سرمایشی به اندازه انتخاب یک نایلون گلخانه مرغوب اهمیت دارد. در ادامه با انواع سیستم سرمایشی گلخانه آشنا می‌‌شویم.
انواع سیستم سرمایشی گلخانه
در انتخاب سیستم‌های سرمایشی یک گلخانه، به فاکتورهای مختلفی توجه می‌شود که از مهم‌ترین آن‌ها، می‌توان به نوع محصولات کشت شده و درجه حرارت مورد نیاز محیط اشاره کرد. سیستم‌های سرمایش در انواع مختلفی وارد بازار می‌شوند که به طور کلی در دو گروه سیستم سرمایش فعال و غیر فعال تقسیم بندی می‌شوند. این سیستم‌ها هر یک خصوصیاتی دارند که ما آن‌ها را به شرح زیر می‌شناسیم.
سرمایش فعال گلخانه
در این سیستم سرمایش، سعی می‌شود دما محیط با تبخیر آب از سطوح مرطوب کاهش یابد. به همین دلیل می‌توان این روش را سرمایش تبخیری نامید. سیستم‌های سرمایش فعال با کاهش محسوس دما به ایجاد شرایط مطلوب رشد گیاه کمک زیادی می‌کنند. بنابراین در شرایطی که دما محیط خارج بالاتر از حد موردنیاز گیاه باشد، روش سرمایش غیرفعال به تنهایی پاسخگو این نیاز نیست و باید از این روش سرمایش هم استفاده نمود. سرمایش فعال گلخانه بر اساس چگونگی تبخیر آب با سیستم‌های متنوعی وارد بازار می‌شود که نمونه‌های معروف و پرکاربرد آن به شرح زیر هستند.
سیستم مه پاش
این سیستم با ایجاد ذرات بسیار ریز آب با فشار بالا، باعث انتشار قطرات آب در محیط می‌شود که این قطرات با تبخیر خود، دما فضا گلخانه را کاهش می‌دهند. در صورتی که دما گلخانه بالا باشد، این ذرات در هوا پخش شده و با ایجاد رطوبت در تمامی نواحی، باعث افزایش رطوبت و خنک شدن فضا گلخانه می‌شوند. این سیستم سرمایش فعال با توجه به مزایا و هزینه آن، روشی مقرون به صرفه برای خنک کردن فضا گلخانه به شمار می‌رود که با راندمان 100 درصدی به کاهش دما محیط گلخانه کمک می‌کند.
سیستم فن و پد
این سیستم روشی مناسب برای مناطق خشک است که با قرارگیری پدهای سلولزی بر روی دیوارهای گلخانه و آبیاری مداوم آن، هوا عبوری از مناطق مختلف را خنک کرده و باعث کاهش دما می‌شود. به طوری کلی سازوکار این روش را می‌توان به شرح زیر بیان کرد.
- نصب پدهای سلولزی به صورت عمودی روی دیوارهای گلخانه
- ریختن مداوم آب با استفاده از پمپ بر روی پدها
- ایجاد خلاء در فضا گلخانه با استفاده از فن‌ها در مقابل این سطوح
- کاهش دما هوا با تبخیر رطوبت موجود در این صفحات متخلخل (عبور هوا از این صفحات باعث تبخیر رطوبت و جذب حرارت می‌شود، در نتیجه هوا خروجی خنک‌تر خواهد بود.)
آب‌هایی که در روند این سیستم بر روی پد سلولزی ریخته می‌شود، توسط قاب نگهدارنده آلومینیومی که در پشت پد متصل شده است، جمع آوری شده و به مخزن انتقال می‌یابد و مجددا استفاده می‌شود.
سرمایش غیرفعال گلخانه
این روش سرمایش گلخانه به اختلاف درجه حرارت درون و بیرون گلخانه وابسته است که برای دستیابی به آن، می‌توان از دو روش زیر استفاده نمود.
سایه اندازی
با سایه اندازی روی سقف و دیواره‌های گلخانه، می‌توان از نفوذ خورشید جلوگیری کرد که این باعث کاهش دما گلخانه می‌شود. سایه انداز‌ها انواع مختلفی دارند که یکی از نمونه‌های کاربردی آن، سایه انداز آلومینیومی است. این نوع سایه انداز می‌تواند هم به سرمایش و هم به گرمایش فضا گلخانه کمک کند. این محصول با سایه اندازی در فصول گرم سال باعث عدم افزایش دما گلخانه می‌شود و در فصول سرد سال با عایق سازی فضا گلخانه از نفوذ گرما به فضا بالا جلوگیری می‌کند. شما می‌توانید برای اثربخشی بیشتر این روش، سایه انداز خود را به رنگ‌های روشن چون شیری، اندود کنید تا بخش زیادی از انرژی تابیده شده، منعکس شود.
جابه‌جایی هوا و تهویه مناسب
معمولا در گلخانه‌ها برای جابه‌جایی و تهویه هوا از پنکه‌های دیواری و سقفی استفاده می‌شود. این پنکه ها باید با توجه به مساحت گلخانه انتخاب شوند، تا از ظرفیت کافی جهت تهویه مناسب هوا برخوردار باشند. علاوه بر استفاده از این پنکه‌ها، دریچه‌هایی بر روی سقف قرار می‌گیرد که با توجه به موقعیت قرارگیری، کمک زیادی به تخلیه هوا می‌کنند. همانطور که می‌دانید هوا گرم در سطح بالاتری از هوا سرد قرار می‌گیرد. بنابراین وجود این پنجره‌ها بر روی سقف، باعث می‌شود که هوا گرم به راحتی خارج شود و تهویه مناسب صورت گیرد. شما با استفاده از این روش ضمن مبادله هوا، رطوبت موجود در فضا را متعادل می‌کنید.
حال که با هر دو سیستم سرمایش فعال و غیر فعال آشنا شده‌اید. می‌توانید با در نظر گرفتن شرایط موجود در گلخانه و آب و هوا منطقه احداث آن، از این روش‌های نام برده شده برای ایجاد سیستم سرمایش گلخانه با بیشترین راندمان، اقدام کنید.
جمع بندی
سیستم سرمایش گلخانه یکی از تجهیزات ضروری هر گلخانه است که به حفظ گیاهان و رشد بهتر محصولات، کمک زیادی می‌کند. این سیستم در دو حالت فعال و غیرفعال قابل اجرا است که شما باید با در نظر گرفتن نوع محصولات کشت شده و دما مورد نیاز گلخانه با توجه به شرایط حاکم، یکی از این روش‌ها را انتخاب کنید. ما در این مقاله به بررسی کامل روش‌های اجرا سیستم سرمایشی گلخانه پرداختیم. تا شما عزیزان با آگاهی کافی، سیستمی متناسب با شرایط گلخانه خود تهیه کنید.