نایلکس در واقع نام برند شرکت نایلکس، تولید کننده محصولات پلاستیکی در استرالیا می باشد که مشتق شده از کلمه نایلون است.
با پیشرفت علم شیمی محصولات جدیدی وارد بازار شد که این کیسه های پلاستیکی هم شامل آن ها می شود در کشورهای سراسر جهان، کیسه های پلاستیکی چه در حمل مواد غذایی از وسیله نقلیه به خانه و چه در هنگام خرید از رستوران مورد علاقه ؛ نقش مهمی در بسیاری از جنبه های زندگی ما دارند!
تاریخچه
کیسه خرید امروزی که همه می شناسیم و از آن استفاده می کنیم در اوایل دهه 1960 میلادی یعنی 60 سال پیش توسط استن گوستاف تولین یک مهندس سوئدی، اختراع شد که شامل تا زدن، چرخاندن و برش لوله پلاستیکی بود. پس از 5 سال توسط همان شرکتی که او آن را توسعه داده بود به جهان معرفی شد.
اولین شرکت تولید کیسه های پلاستیکی در ایران در سال 1355 از نام نایلکس برای محصولات خود استفاده کرد. به همین دلیل این نام همچنان بر روی محصولات مشابه آن مانده است. هم اکنون مردم آن را با نایلون دسته دار هم می شناسند. اما همچنان این نام روی نایلون های خرید باقی مانده است و دربازار ایران بین کاسبین جا افتاده است.
تفاوت نایلون و نایلکس چیست؟
همانطور که گفته شد این تفاوت فقط در ایران وجود دارد. در حقیقت جنس اصلی آن پلاستیک است که یک پلیمر ترکیبی می باشد. زمانی که شرکت نایلکس اولین تولیدی کیسه پلاستیکی توسط دستگاه نای در ایران شروع به کار کرد، هنوز پلیمریا پلی اتلین سبک مورد استفاده نبود و از پلی اتلین سنگین استفاده می شد.
پلی اتلین سبک و سنگین
مواد تشکیل دهنده و روش تولید نایلکس به گونه ای است که در ایران فقط برای تولید کیسه های متنوع حمل استفاده می شود و اکثرا فروشگاهی و دسته دار یا رکابی می باشد که در بیشتر کشورهای جهان با نام کیسه پلاستیکی (plastic bag) شناخته می شود.
این دسته بندی بین نایلون، نایلکس و پلاستیک در ایران است که گاهی گیچ کننده می باشد. جالب است بدانید در خارج از ایران همچین نامی برای کاربرد آن وجود ندارد. آن ها محصولات پلیمری را با پیشوند پلاستیک یا پلی می شناسند. و نام نایلکس نام برند یک شرکت می باشد.
وقتی اولین بار کیسه های پلاستیکی وارد بازار ایران شد با نام شرکت سازنده بین کاسبین و فروشنده ها شناخته شد و گاهی در بین عموم با نام های دیگری به کار برده می شد. اگر شنیده باشید افراد سنتی به آن مُشَما هم می گفتند.
ترکیبات نایلکس یا کیسه پلاستیکی به گونه ای است که آن را غیر شفاف می کند و می تواند به صورت خیلی نازک و ضخیم، رنگی و بی رنگ، تولید شود. سختی پلیمر سنگین آن باعث می شود در صورتی که بسیار نازک باشد هم مقاوم باشد اما بیشتر ترکیبات نایلون پلیمر سبک است. و درصورت نازک بودن استقامت کافی را ندارند.
تفاوت اصلی آن که برای مردم شناخته شده است این است که در هنگام جابجایی یا مچاله شدن، تولید صدا می کند. اگر ضخیم باشد به اصطلاح می شکند و حالتی چروک پیدا می کند، اما نایلون به دلیل وجود پلیمر سبک نرم تر و انعطاف پلذیر تر است در نتیجه در هنگام مچاله شدن صدای کمتری ایجاد میکند و با گرمای هوا دوباره صاف می شود. به همین دلیل از نایلکس بیشتر برای محصولات نازک و ارازنتر استفاده می شود.
در این صورت به نظر می رسد نام نایلکس نام مناسبی نمی باشد چون هم نام یک برند خارجی می باشد وهم در بین مردم رو به فراموشی است. امروزه بیشتر مردم برای کیسه های خرید هم لفظ نایلون را به کار می برند. با این حال اختلاف مقدار پلیمر سبک و سنگین باعث شده است این نام بین کاسبان و تولید کنندگان ماندگار شود.
جنس نایلکس
همانطور که گفته شد در این محصول برخلاف نایلون بیشتر از پلیمر سنگین استفاده شده است. این به آن خاطر است که پلیمر سنگین برای خریدارن به صرفه تر است و دارای خاصیت هایی از قبیل ضربه پذیری، دوخت پذیری و شفاف بودن است. همچنین می تواند در رنگ های مختلف نیز تولید شود.
امروزه تولید و عرضه نایلون با پلیمر سبک امکان پذیر است، اما قیمت بالای پلیمر سبک باعث شد تولید نایلکس به دلیل ارازان تر بودن پلیمر سنگین و به صرفه بودن آن برای خریدار، همچنان ادامه داشته باشد. امروزه مقداری پلیمر سبک برای دوخت پذیری بهتر به آن اضافه شده است با این حال همچنان هشتاد درصد ترکیب این محصول را پلیمر سنگین تشکیل می دهد.
ترکیبات مورد استفاده در نایلکس یا کیسه پلاستیکی شامل موارد زیر می شود:
پلی اتیلن سنگین
پلی اتیلن سبک
پلی اتیلن سبک خطی
اف 7000
5110
ایکس 5
0075، 020 یا 190
209 ال ال دی امیر کبیر
شفاف کننده
مستربچ رنگ مورد نظر (در صورت رنگی بودن نایلکس)
دستگاه تولید نایلکس
دستگاه تولید نایلکس شامل سه بخش می شود که شامل موارد زیر می باشد:
1. دستگاه میکسر: اولین مسیر تولید از این دستگاه آغاز می شود که تمامی مواد اولیه پلیمری و ترکیبات مورد نیاز را با حفظ حرارت مجاز میکس می کند.
2. دستگاه سه لایه: مهمترین فاکتور کیفیت نایلکس سه لایه بودن آن است. به این دلیل که استقامت آن را از نظر طولی و عرضی افزایش می دهد. دستگاه سه لایه دو مدل (ABA, ABC) دارد. در هنگام تولید دو لایه رویی یکسان و یک لایه که میتواند از مواد ارازنتر باشد در وسط قرار دارد. دستگاه باید قابلیت آن را داشته باشد که بتواند هم زمان سه لایه را هدایت کند. این قابلیت در همه دستگاه ها نیست چون الزامی نمی باشد. دستگاه سه لایه حجم تولید را بالا می برد در نتیجه محصول نهایی به دلیل این که در مدت زمان کمتر تولید می شود ارزان تر است.
4. دستگاه دوخت،پانچ: این بخش برای سفره های یکبار مصرف و نایلون فریزر پانچ یا دوخت انجام می دهد. در این دستگاه سرعت و درجه حرارت هد بسیار مهم است.
5. دستگاه برش: سرعت عمل، صدا و میزان برق مصرفی دستگاه مهم است.
6. دستگاه چاپ: برای چاپ بر روی نایلکس اغلب از چاپ هلیو و فلکسو استفاده می شود.که مات وغیر روغنی است.
همچنین می توان یه نقاله دیگر داشته باشد که سطح نایلکس را آج دارکند؛ در نوع آجدار دانه ریزی بر روی سطح قابل مشاهده و لمس هستند به این دلیل که وقتی نایلون ها روی هم بسته بندی می شوند به هم نچسبند و با دست راحت تر جدا شوند. که از شفافیت آن کم می کند به همین دلیل تولید نایلکس آجدار به درخواست مشتری خواهد بود.
چاپ هلیو بر پایه سیلندر فلزی حکاکی شده می باشد. کیفیت بالا تر و تنوع رنگی تا ۸ رنگ می باشد.قیمت آن هم بیشتر است.
چاپ فلکسو از کلیشه یا لوح های چاپی۲ و حداکثر در ۶ رنگ چاپ می شود.
هر کلیشه یک رنگ را روی نایلون چپ می کند چون قیمت دستگاه های شش رنگ بالاست، چاپ اغلب آن ها یک یا چهار رنگ هستند.
دستگاه تولید نایلکس همراه برش حرارتی
کاربرد انواع نایلکس
نایلکس ها با توجه به کاربرد آن ها دسته بندی می شوند که در بازار ایران شامل موارد زیر می شود.
کیسه های پلاستیکی دسته رکابی
بیشترین و متداولترین کاربرد آن در ایران کیسه های دسته دار معروف به نایلکس رکابی است. همان کیسه های هستند که از بغل دارای دو دوخت تا دار می باشند. به دلیل اینکه با مصارف خوراکی در ارتباط هستند اکثرا بی رنگ تولید می شود. نایلکس ها در بعضی مواقع به سفارش فروشگاه رنگی با چاپ لوگو و اطلاعات تولید می شوند.
در صورت رنگی بودن اگر برای کالاهای خوراکی استفاده می کنید به داشتن استاندارد های بهداشتی مواد اولیه آن توجه کنید. نایلکس های ارزان از مواد اولیه ی درجه دو و سه تهیه شده اند که برای فروشگاه ها استفاده می شود تا ارتباط مستقیم بر روی محصولات خوراکی نداشته باشند. به طور کلی کاربرد نایلکس های دسته رکابی شامل موارد زیر می شود.
• فروشگاه های زنجیره ای
• مغازه های میوه و تره بار
• بعضی فروشندگان پوشاک کوچک و خرازی ها
تبلیغاتی
با اضافه کردن لایه های بیشتر ضخامت بیشتری به نایلکس می دهند که در ایران با نام ساک نایلونی دسته دار شناخته می شوند. قابلیت چاپ برند یا طرح را برخوردار هستند. این کیسه ها به شکل مستطیل و اغلب از زیر دارای دوخت تا دار هستند که در رنگ های متنوع قابل چاپ تولید می شوند. این محصول برای حمل کالای خریداری شده در سطح شهر به کار برده می شود.
این امر باعث تبلیغات برند تجاری می شود. به دلیل خشک بودن صدای زیادی زیادی تولید می کند به همین دلیل امروزه از نایلون برای تولید این کیسه ها استفاده می شود اما قیمت نایلکس کمتر می باشد.
مصرف این محصول در محیط های زیر می باشد.
• فروشگاه های پوشاک و بوتیک ها
• تولیدی ها و کاسبان کیف و کفش
• کارخانه های تولیدی لپ تاپ و سخت فزار
• کتاب فروشی ها
کیسه های زباله
کیسه های زباله مشکی رنگی در هر خانه و کسب و کاری مورد استفاده قرار می گیرد. این کیسه ها هم از ترکیب نایلون ساخته می شود، هم از ترکیب نایلکس، بیشتر برای جابجایی اجناسی که قرار است داخل آن ها دیده نشوند، مورد استفاده قرار می گیرد. تولید کیسه زباله می تواند تنوع بالایی داشته باشد و در صنعت هم مورد استفاده قرار گیرد.
دستکش
دستکش های یک بار مصرف از ترکیبات نایلکس ساخته می شوند که امروزه کاربرد بسیاری در آشپزی و موارد بهداشتی مانند بیمارستان ها و کلینیک های دندانپزشکی ها دارند.
سفره های یکبار مصرف
سفره های یک بار مصرف رولی موجود در بازار از این جنس می باشند که هر چقدر مقدار ترکیب پلیمر سبک آن بیشتر باشد نرم تر می باشد.
موارد کاربرد جنس نایلکس
مزایا
• سبک است
• چندبار مصرف
• قیمت به صرفه
• قابل بازیافت و استفاده مجدد
• می تواند تنوع رنگی بالایی داشته باشد.
• قابل جمع شدن است و حجم زیادی نمی گیرد
معایب
همانطور که می دانید پلاستیک از زباله هایی است که تجزیه آن توسط طبیعت بسیار زمان بر است به همین دلیل اگر پس از مصرف دور انداخته شود باعث آسیب به محیط زیست می شود. بهتر است آن ها را بعد از مصرف به مراکز بازیافت پلاستیک سپرد.